نسوز و مواد دیرگداز

دیرگداز یا مواد نسوز

نسوز و مواد دیرگداز به مواد غیرآلی و همچنین غیرفلزی می گویند که در دماهای خیلی بالا همچنان ویژگی ها و خاصیت شیمیایی و فیزیکی آن ها ثابت است و از بین نمی رود. و مقاومند، منیزیم کربنات و یا کانی هایی که کربن دارند از جمله موادی می باشند که بخشی از دیرگداز (مواد نسوز) توسط آنها بوجود می آید، شاید جالب باشد بدانید دیرگدازها بالای 1500 درجه سانتی گراد مقاومت دارند.

مواد نسوز (دیرگداز)

تنوع زیاد به کارگیری فراروند حرارتی در صنعت موجب شده است تا تعداد و تنوع فراوانی را در بوجود آوردن مواد نسوز (دیرگداز) پدید آورد. بعبارتی اکثر این مواد نسوز (دیرگداز) بصورت ویژه برای رفع نیاز و خواسته های یک فراروند می باشد که مخصوص آنها تولید شده است. هر دسته از مواد نسوز ویژگی هایی دارد که این ویژگی های آنها از موادی که هنگام ساخت و ابتدای کار به کاربرده شده و همچنین از روشی که ساخته شده اند تبعیت می کند.

مزیت دیرگداز (مواد نسوز)

از دیرگدازها(مواد نسوز) می توانیم به تحمل فشار بالا، تحمل دما بالا، مقاومت بالا، مقاوم بودن در برابر نیروی سایش و همینطور قابلیت نگهداری حرارت چندی از مزیت های دیرگدازها و یا مواد نسوز به شمار می آید.

مواد اصلی دیرگدازها

در ادامه بحث دیرگدازها (مواد نسوز) دسته بندی از دیرگداز بر اساس مواد اصلی تشکیل دهنده آن ها را داریم که مختصری از مواد اصلی دیرگدازها (مواد نسوز) را در ادامه نیز شرح خواهیم داد:

شرحی از مواد اصلی برخی از دیرگدازها (مواد نسوز):

مواد اصلی دیرگداز کرومیتی: مواد اصلی دیرگدازها از کانی کرومیت می باشد و همچنین در ترکیب آن اکسید آلومینیوم و سیلیسیم و منیزیم و کلسیم یافت می شود.

دیرگداز منیزیتی: از مواد اصلی دیرگدازها منیزیتی، می توان به منیزیت اشاره کنیم که دمای ذوب بالایی نیز دارد.

مواد اصلی دیرگداز دولومیتی: موادی که پایه و اساس آن از سنگی به نام دولومیت است و مقاومت کمی دارد.

مواد اصلی دیرگداز آلومینی: از ترکیب بوکسیت و رس آتشخوار و همچنین اندالوزیت و سیلیمانیت و همچنین کیانیت استفاده می شود یعنی تمام این ها مواد اصلی دیرگداز آلومینی می باشد.

مواد اصلی دیرگداز اکسیدی: یکی از مهمترین نوع این دیرگداز اکسیدی، دیرگداز کنیا می باشد که تا دمای 2500 درجه مقاومت دارد و نسبت به دیگر دیرگدازها قیمت بالاتری هم دارد و همینطور محدودتر هم یافت و استفاده می شود.

مواد اصلی دیرگداز گرافیتی: مواد اصلی خاک رس و گرافیت می باشد که مقاومت حرارتی بالایی نیز دارد.

خواص دیرگدازها (مواد نسوز) و ویژگی ها

• مقاومت در برابر حرارت بالا
• مقاومت سایشی
• خاصیت دیرگدازی
• مقاومت در برابر شوک حرارتی

مواد اولیه دیرگدازها

مواد اولیه دیرگدازها و مواد اولیه نسوز هر دو یک معنا و مفهوم را می رساند.

دیرگدازها را بر اساس مواد اصلی به کار رفته شده در آن و روش تولید آن دسته بندی می کنند.

مواد اولیه نسوز چه بوده؟ و یا مواد اولیه دیرگدازها چه بوده؟

مواد اولیه نسوز بر پایه 6 اکسید اصلی که عبارتند از: AL2O3,Mgo,Cao,Cr2O3,ZrO2,Sio2 و مشتقات بین آن ها بوجود آمده است و هم چنین از مهم ترین مواد اولیه دیرگدازها که بیشترین کاربرد را هم دارد موارد زیر را می توانیم مثال بزنیم:

نسوز آلومینیوم سیلیکات که از AL2O3 و SiO2 بوجود می آید و مواد اولیه نسوز آلومینیوم سیلیکات همانطور که در بخش های قبلی نیز گفته شد از رس آتشخوار، بوکسیت، سیلیمانیت و کیانیت و آندالوزیت می باشد.

مواد اولیه نسوز سیلیسی که حاوی آلومین Al2O3 و تیتانیم TiO2 و همچنین اکسید آهن FeO3 و اکسید کلسیم CaO می باشد و از مواد اولیه این نسوزها می توان به کوارتز، کوارتزیت و ماسه سنگ سیلیسی اشاره کنیم.

آجر نسوز

آجر نسوز نوعی آجر است که از خاکهای چینی و نسوز تولید شده و با ساختار مولکولی متراکم و ظریف است. مواد پایه آجرهای نسوز، کانیهای معدنی خیلی خاص و پوکه های معدنی می باشند، که نسوز هستند. و نحوه تولید این نوع آجر به این صورت است که، ابتدا سنگ ها را آسیاب کرده و سپس به خاک نرم تبدیل می شود و پس از 3 روز پخت در کوره در دمای بالای ۱۵۰۰ درجه سانتیگراد ساخته می شود. همانطور که از اسم آن برمی آید این آجر با مقاومت حرارتی بالایی که دارد در کوره ها و پاتیل ها و عایقکاری صنعتی کاربرد فراوان دارد. البته از نوع معمولی آن نیز امروزه در نماهای آجر ساختمانها استفاده می شود.

آجر نسوز نیز از انواع مصالح ساختمانی می باشد که به طور معمول برای نما ساختمان ها و بناها مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به سبک جدید ساختمان سازی از آجر های نسوز بعنوان نمای ساختمان استفاده می شود. مواد اولیه برای ساخت آجر نسوز خاک نسوز می باشد و به طور کلی این نوع از خاک رس در معادن کشور یافت می شوند زیرا دارای مرغوبیت بالایی میباشد. آجر نسوز دارای سایزهای مختلفی می باشد که متداولترین سایز آن 32*7 – 5/5*26 – 20*10 است.